৯ম ও ১০ম শ্রেণির সাধারণ গণিত ২.২ অধ্যায় এর হ্যান্ড নোট
অনুশীলনীর গাণিতিক সমস্যা ও সমাধান (১৬ থেকে )
সমাধানঃ | |||
দেওয়া আছে, | |||
g(x) |
= | 1+x2+x4 ----------- x2 | |
∴g(1/x2) |
= | 1+(1/x2)2+(1/x2)4 ---------------- (1/x2)2 | |
= | 1+1/x4+1/x8 ---------------- 1/x4 | ||
= | x8+x4+1 ---------- x8 ------------ 1 ------------ x4 | ||
= | (x8+x4+1)✕x4 ------------------ x8 | ||
= | x8+x4+1 ----------- x4 | ||
g(x2) |
= | 1+(x2)2+(x2)2 ----------------- (x2)2 | |
= | 1+x4+x8 ------------ x4 | ||
∴g(1/x2) | = | g(x2) (দেখানো হলো) |
১৭. নিচের অন্বয়গুলো থেকে ডোমেন এবং রেঞ্জ নির্ণয় কর।
ক) R={(2,1),(2,2),(2,3)}
সমাধানঃ
প্রদত্ত R অন্বয়ের ক্রম্পজোড়গুলোর প্রথম উপাদান 2 এবং ২য় উপাদানগুলো 1,2,3.
∴ডোমেন R={2}
রেঞ্জ R{1,2,3}
খ) S={(-2,-4),(-1,1)(0,0),(1,1),(2,4)}
সমাধানঃ
প্রদত্ত S অন্বয়ের ক্রম্পজোড়গুলোর প্রথম উপাদান -2,-1,0,1,2 এবং ২য় উপাদানগুলো 0,1,4.
∴ডোমেন R={-2,-1,0,1,2}
রেঞ্জ R{0,1,4}
গ) F={(1/2,0),(1,1),(1,-1),(5/2,2),(5/2,-2)}
সমাধানঃ
প্রদত্ত F অন্বয়ের ক্রম্পজোড়গুলোর প্রথম উপাদান 1/2,1,5/2 এবং ২য় উপাদানগুলো -2,-1,0,1,2.
∴ডোমেন R={1/2,1,5/2}
রেঞ্জ R{-2,-1,0,1,2}
১৮. নিচের অন্বয়গুলোকে তালিকা পদ্ধতিতে প্রকাশ কর এবং ডোমেন ও রেঞ্জ নির্ণয় কর।
ক) R={(x,y):x∈A,y∈A এবং x+y=1} যেখানে A={-2,-1,0,1,2}
সমাধানঃ
দেওয়া আছে, R={(x,y):x∈A,y∈A এবং x+y=1}, A={-2,-1,0,1,2}
প্রদত্ত শর্ত হতে, x+y=1 বা, y=1-x
x | -2 | -1 | 0 | 1 | 2 |
y | 3 | 2 | 1 | 0 | -1 |
x | -1 | 0 | 1 | 2 | 3 |
y | -2 | 0 | 2 | 4 | 6 |
সমাধানঃ
সমাধানঃ
গ) B✕C এবং P(A∩C) নির্ণয় কর।
সমাধানঃ
ক, খ হতে,
A={3,5,7}
B={5}
C={3,5}
এখন,
A∩C={3,5,7}∩{3,5}={3,5}
∴P(A∩C)={{3,5},{3},{5},∅}
∴B✕C={5}✕{3,5}={(5,3),(5,5)}
২২. ভেনচিত্রটি লক্ষ করিঃ
ক) f(-1/2) এর মান নির্ণয় কর।
সমাধানঃ |
|
|
|
দেওয়া আছে, | f(x) | = | 4x-7 2x-4 |
| ∴f(-1/2) | = | 4✕(-1/2)-7 2✕(-1/2)-4 |
|
| = | -4/2-7 -2/2-4 |
|
| = | -2-7 -1-4 |
|
| = | -9 -5 |
|
| = | 9 5 |
সমাধানঃ |
|
|
|
|
|
| |||
দেওয়া আছে, |
|
|
|
|
| ||||
| y | = | f(x) | = | 4x-7 2x-4 |
|
|
| |
| ∴ | f(x)+2 | = | 4x-7 2x-4 | + | 2 |
| ||
|
|
|
| = | 4x-7+4x-8 2x-4 |
| |||
|
|
| = | 8x-15 2x-4 |
| ||||
| f(x)-1 | = | 4x-7 2x-4 | - | 1 |
| |||
|
|
| = | 4x-7-2x+4 2x-4 |
| ||||
|
|
| = | 2x-4 2x-3 |
| ||||
∴ | f(x)+2 f(x)-1 | = | 8x-15 2x-4 2x-4 2x-3 |
|
|
| |||
|
|
| = | 8x-15 2x-4 | X | 2x-4 2x-3 | |||
|
|
|
| 8x-15 2x-3 |
|
|
|
সমাধানঃ |
|
|
|
দেওয়া আছে, |
|
|
|
| y= | f(x)= | 4x-7 2x-4 |
| ∴ | f(y)= | 4y-7 2y-4 |
এখন, | y= | 4x-7 2x-4 |
|
| বা, 2xy-4y=4x-7 |
| |
| বা, 2xy-4x=4y-7 |
| |
| বা, x(2y-4)=4y-7 |
| |
| বা, x= | 4y-7 2y-7 |
|
| বা, x= | f(y) | (দেখানো হলো) |